Kilka słów o stopie Charcota

Podstawowe informacje o stopie Charcota dla pracowników ochrony zdrowia.Podstawowe informacje o stopie Charcota dla pracowników ochrony zdrowia.

Stopa Charcota, znana również jako artropatia neuropatyczna, to postępujące schorzenie kości i stawów stopy oraz stawu skokowego,  spowodowane uszkodzeniem nerwów. Najczęściej występuje u osób z cukrzycą, ale może również wystąpić przy innych neuropatiach, takich jak tabes dorsalis lub jamistość rdzenia.

Początek stopy Charcota charakteryzuje się utratą czucia w dotkniętym obszarze, co prowadzi do zwyrodnienia kości i stawów. Stopa puchnie, jest zaczerwieniona i ciepła w dotyku, a kości mogą zacząć się przesuwać i łamać. Może to prowadzić do poważnych deformacji, takich jak stopa „kołyska” (rocker-bortom foot) , co może utrudniać chodzenie.

Cukrzyca jest najczęstszą przyczyną stopy Charcota, odpowiadając za 85-90% przypadków. Stan ten jest spowodowany neuropatią cukrzycową. Osoby z cukrzycą są również bardziej narażone na rozwój owrzodzeń stóp, które mogą prowadzić do stopy Charcota, jeśli nie są odpowiednio leczone.

Rozpoznanie stopy Charcota zazwyczaj obejmuje badanie fizykalne, zdjęcia rentgenowskie i czasami badania przewodnictwa nerwowego. Zdjęcia rentgenowskie pokazują charakterystyczne zmiany w kościach, takie jak fragmentacja, zwichnięcie i zapadnięcie się (tzw. gruz kostny). Badania przewodnictwa nerwowego prowadzi się raczej w innych typach neuropatii, by ustalić jej przyczynę.

Leczenie stopy Charcota zazwyczaj obejmuje unieruchomienie stopy za pomocą specjalnego gipsu (Total Contact Cast) lub ortezy, a także zmniejszenie stanu zapalnego. Pozwala to kościom i stawom na prawidłowe gojenie i wyrównanie. Po zakończeniu gojenia kości i zmniejszeniu stanu zapalnego pacjent powinien przejść fizjoterapię, aby odzyskać siły, mobilność i uniknąć nawrotu choroby. W niektórych przypadkach może być konieczna interwencja chirurgiczna w celu wyrównania kości lub zespolenia stawów, aby zapobiec/ zredukować deformację.

Zapobieganie stopie Charcota jest kluczem do opanowania tej choroby. Osoby z cukrzycą powinny regularnie badać stopy i zwracać szczególną uwagę na wszelkie zmiany w stopach, takie jak zaczerwienienie, obrzęk lub zmiany czucia. Noszenie odpowiednio dopasowanych butów i radzenie sobie z cukrzycą za pomocą zdrowej diety, ćwiczeń fizycznych i leków może również pomóc w zapobieganiu rozwojowi stopy Charcota. Ważne jest również, aby unikać czynności, które powodują nadmierne obciążenie stóp i stawów skokowych, takich jak sporty o dużych  przeciążeniach lub stanie przez długi czas.

Leczenie chirurgiczne stopy Charcota jest zwykle traktowane jako ostateczność, po wyczerpaniu metod niechirurgicznych. Jednak w niektórych przypadkach może być konieczna operacja w celu wyrównania kości, zespolenia stawów lub ograniczenia zakażenia, aby zapobiec deformacji i umożliwić pacjentowi ponowne chodzenie. Rodzaj wykonywanej operacji zależy od stadium choroby, stopnia deformacji i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Najczęstszą procedurą chirurgiczną w stopie Charcota jest zespolenie kostne, które służy stabilizacji stopy. Zwykle robi się to w przypadkach, gdy deformacja uniemożliwia zapanowanie nad kształtem stopy. W wielu przypadkach stosuje się stabilizację zewnętrzną na ramach ortopedycznych.

Inną opcją chirurgiczną jest osteotomia lub egzostektomia, która służy wyrównaniu zdeformowanych kości. Ta procedura obejmuje częściowe wycięcie i zmianę położenia kości do bardziej normalnej pozycji. 

W przypadku rozległych zniszczeń można wykonać artrodezę, która polega na usunięciu stawu i zespoleniu kości.

Oprócz tych procedur można wykonać zabiegi na tkankach miękkich, takie jak oczyszczanie ran, przeszczepy skóry, przeszczepy płatów.

Chirurgiczne leczenie stopy Charcota nie jest pozbawione ryzyka i powikłań, takich jak infekcja czy brak zrostu. Dlatego przed podjęciem decyzji o interwencji chirurgicznej kluczowe znaczenie ma rozważenie z pacjentem korzyści i ryzyka związanego z operacją oraz stanu ogólnego, prowadzonego stylu życia i stadium choroby. 

Kilka pozycji piśmiennictwa:

1. „Charcot Neuroarthropathy of the Foot and Ankle” by David G. Armstrong, Michael J. Pinzur, and David R. Edmonds, in the Journal of Bone and Joint Surgery, 2002.

2. „The Charcot Foot in Diabetes” by David G. Armstrong, in the New England Journal of Medicine, 2005.

3. „Charcot Foot: Current Concepts” by David G. Armstrong, in the American Journal of Physical Medicine and Rehabilitation, 2011.

4. „Charcot neuroarthropathy of the foot and ankle” by Michael J Pinzur and David G Armstrong, in The Lancet, 2010.

5. „Charcot Neuroarthropathy: Diagnosis and Management” by A. Lee Dellon, in the Journal of the American Academy of Orthopaedic Surgeons, 2008.